Mityczne środy: czy Odyseusz był jedynakiem?
Zapewne był jedynym synem swego ojca, bo ród Kefalosa, Arkesjosa i Laertesa miał się wyróżniać posiadaniem jednego syna przez każdego z nich. Na marginesie, rozmnożenie opowieści o Odysie sprawiło, że Odys wyłamał się z tej zasady i poza Telemachem jako jedynym oficjalnym synem (czy napewno jedynym?), miał także innych, męskich potomków.
Sformułowanie „był jedynym synem” nie oznacza jednak, że Odys był jedynym dzieckiem Laertesa i
Antiklei. Największym zaskoczeniem poszukiwań dotyczących jego rodziny – czuję się w tym wypadku jak genealog w archiwum (kościelnym), który odkrywa, że jego praprapradziadek miał rodzeństwo, o którym nikt nie słyszał – jest odkrycie, że Odys miał siostrę… lub dwie.
Trochę szok. Wy także nie wiedzieliście, jak mniemam.
Nic dziwnego, bo wzmianek jest niewiele i ciężko je wyśledzić. Najstarsza jest w Odysei (15.363–364), gdzie Eumajos opowiada przebranemu za żebraka Odysowi, że został wychowany razem z Ktimene, córką Antiklei i Laertesa i traktowany niemal na równi z nią. Później Ktimene została wydana za mąż za Eurylochosa z wyspy Same, a jej ojciec otrzymał za nią bogate dary. Małżonek wyruszył z Odysem pod Troję jako członek jego załogi i, jak się domyślamy, nie wrócił nigdy do domu.
Zwrot użyty w Odysei dla opisania narodzin Ktimene, czyli hoplotaten paidōn (najmłodszą z dzieci, sc. zrodziła – Parandowski błędnie w tym miejscu tłumaczy „najstarszą”.) sugerował, że córek było więcej (15.363). Jednak Homer milczy w tej kwestii. Informacje o drugiej siostrze znajdziemy za to w późniejszych źródłach. Wspomina o niej stoik w Uczcie mędrców Atenajosa, gdy przedstawia zalety zupy z soczewicy (4, 158c-d): „Wiem też, że siostra Odyseusza, tego mistrza rozumu i przebiegłości, zwała się Phake (Zupa z soczewicy) – ta mianowicie, ktorej inni nadają imię Kallisto.” [tł. J. Danielewicz] Informację potwierdza także Eustathios, biskup Tessaloniki z XII w., w swym komentarzu do Odysei (ad 7.116). Zaznaczmy, że imię Fake w znaczeniu „soczewicowa potrawa” brzmi jak przezwisko, pomysł rodem z komedii i takie może być jego pochodzenie. Z kolei Kallisto (Najpiękniejsza) to zupełnie przeciwna historia, imię podkreślające urodę dziewczyny.
Dlaczego w ogóle ta kwestia nagle wypłynęła? Ano dlatego, że w przygotowaniu jest **książka o Odyseuszu**, biografia postaci mitycznej. Stay tuned, 1 rozdział („Nawet herosi mają rodzinę”) już na ukończeniu.
Nie mamy oczywiście żadnych przedstawień siostry Odysa, stąd brat swej siostry w całej okazałości (epizod z Syrenami - trzeba się mocno przywiązać do słupa, aby uzyskać wiedzę i przy tym nie zginąć).
